Svako ko živi i radi u uslovima pojačanog psihičkog stresa, kratkih rokova, brojnih obaveza, ko u dužem ili kraćem periodu nailazi na poteškoće u svakodnevnom funkcionisanju – umor, iscrpljenost, pad energije, raspoloženja, nesanica, preopterećenost, napetost i anksioznost može biti kandidat za neki od prirodnih tretmana ili psihoterapiju – objašnjava dr Gorica Đokić, expert u oblasti neuropsihofarmakologije.
Na “ivici ste”, pod stresom, zabrinuti, neraspoloženi, mislite da će se desiti nešto loše. Razdražljivi ste, napeti, ne možete da se opustite, imate strahove, loše spavate i san Vas ne odmara. Lošu koncentraciju prati i slabo pamćenje, niste efikasni kao nekada. Uzbuđujete se zbog sitnica, osećate se preopterećeno, umorno, iscrpljeni ste, fali vam energija i imate obilje telesnih smetnji (mišići su vam napeti, srce vam se uzlupa, imate osećaj težine u grudima…). Niste pogrešili, ono što opisujete uzrokovano je stresom. Stres izaziva stanje psihičke patnje-distres, koji se najčešće ispoljava u vidu anksioznih i depresivnih simptoma.
Bolest i/ili smrt bliske osobe, poslovni i finansijski problemi, lični i partnerski problemi, usamljenost, su prema rezultatima CoV2Soul studije na nacionalnom reprezentativnom uzorku, najugrožavajući stresori (ovome treba dodati i ratove).
Anksioznost je dio normalnih reakcija osobe u slučaju opasnosti ili pretnje opasnosti i predstavlja dio „bori se ili pobjegni“ adaptacije ka preživljavanju.
Za razliku od toga, anksiozni poremećaj predstavlja izraženu, nekontrolisanu i često iracionalnu zabrinutost koja ometa svakodnevno funkcionisanje. Sami simptomi mogu biti lakši, umjereni i teži, a liječenje prema našem vodiču podrazumeva da se za lakše i delimično umerene simptome anksioznosti mogu koristiti dijetetski suplementi sa ili bez psihoterapije, a za teže simptome, lekovi sa ili bez psihoterapije.
Učestalost anksioznosti u svijetu je bila između 5,1 % i 11,9% i najčešće je duplirana u posljednje dvije godine. Međutim klinička slika anksioznosti se u mnogome preklapa ili obogaćuje sa kliničkom drugih psihijatrijskih poremećaja najčešće sa depresivnim poremećajem, paničnim poremećajem, socijalnom anksioznošću, posttraumatskim stresnim poremećajem i poremećajem prilagođavanja, kao i alkoholizmom i zloupotebom psihoaktivnih supstanci.
Kada stresno stanje dugo traje,može doći do nastanka psihosomatskih bolesti koje predstavljaju tjelesna oboljenja izazvana psihičkim uzrocima. U ove bolesti ubrajamo: povišen krvni pritisak, astmu, hipertireozu, čir želuca, iritabilni kolon, ulcerozni kolitis, psorijazu, vitiligo, alopeciju areatu, šećernu bolest, infarkt srca, pa i autoimune i maligne bolesti…
Osim anksioznosti, psihička patnja uzrokovana stresom se ispoljava i u vidu depresivnog poremećaja koji karakteriše sniženo raspoloženje udruženo sa veoma niskim stepenom samopoštovanja i gubitkom zadovoljstva ili interesovanja za ljude, stvari i događaje koji su osobu ranije činili srećnom. Primetili ste da se neki od ovih simptoma ponavljaju kod anksioznosti i kod depresivnosti i ja često volim da kažem “nema depresivnosti bez anksioznih simptoma, i nema anksioznosti bez depresivnih simptoma”.
Smatra se da 15% osoba tokom života ima depresivnu epizodu, ali mnogo osoba sa depresijom ima ponavljanu ili hroničnu depresivnost koja predstavlja ozbiljnu i onesposobljavajuću bolest. Depresivni simptomi, kao i anksiozni mogu biti lakši, umjereni i teži, a liječenje prema našem vodiču podrazumeva da se za lakše simptome depresivnosti mogu uzeti pomoćna ljekovita sredstva sa ili bez psihoterapije, a za umjerene i teže simptome, lijekovi sa ili bez psihoterapije.
Tretman pomoćnim lekovitim sredstvima opravdan je kod blagih i eventualno umerenih simptoma anksioznosti i depresivnosti. Potencijalni kandidat je svako ko živi i radi u uslovima pojačanog psihičkog stresa, kratkih rokova, brojnih obaveza, ko u dužem ili kraćem periodu nailazi na poteškoće u svakodnevnom funkcionisanju – osjeća umor, iscrpljenost, pad energije, raspoloženja, nesanicu, doživljava preopterećenost, napetost i anksioznost.
Prema svetskoj bazi podataka i Nacionalnom vodiču dobre kliničke prakse, S-adenozil L-metionin (SAMe) je preporučen za tretman blagih i umjerenih simptoma depresije, ali i anksioznosti. To je potpuno prirodna supstanca već prisutna u organizmu, važna u reakcijama sinteze neurotransmitera, koja uz umjerenu fizičku aktivnost, relaksacione tehnike, magnezijum, sunčanje i/ili uzimanje vitamina D3 pomaže, bez pospanosti i stvaranja zavisnosti.
U kliničkoj studiji koju smo radili, kod pacijenata koji su koristili SAMe u kombinaciji sa kompleksom B vitamina ( Tensilen®) nakon 3 mjeseca uzimanja pokazano je dvostruko smanjenje simptoma, bez neželjenih dejstava¹. Osobe koje uzimaju SAMe imaju i značajno bolje rezultate na testovima koncentracije, pažnje i pamćenja”.
I na kraju, kako smanjiti uticaj stresa ? Jedite i pijte uravnoteženo, vežbajte redovno u skladu sa vašim fizičkim mogućnostima i obavezno na vazduhu, vježbajte tehnike opuštanja, smanjite okidače stresa (ne gledajte vijesti, ostavite vremena za sebe, postavite prioritete…), naučite da kažete NE, uzmite kućnog ljubimca…
Dr sc med Gorica Đokić
Spec. neurologije, ekspertska oblast neuropsihofarmakologija, Espreso (novi.ba)
